Αφιέρωμα στα λαογραφικά του Αη Γιάννη Αλιβερίου

Χάρη σε δυο δραστήρια μέλη της ομάδας ΓΕΥΣΕΙΣ της ΕΥΒΟΙΑΣ, τις κυρίες Σοφία Εφη Λούκα και Ολυμπία Βογιατζή, έφθασαν στο Ιστολόγιό μας πολύ σημαντικές πληροφορίες για την λαογραφία και την ιστορία του Αη Γιάννη Αλιβερίου. Τις ευχαριστούμε θερμά !

Λαογραφικό Μουσείο Αγίου Ιωάννη Αλιβερίου - Δωρεά κτιρίου Ηρακλής Μαχαίρας

Το 2006 το μέλος του πολιτιστικού συλλόγου Ηρακλής Μαχαίρας δώρισε στο σύλλογο μας μία διώροφη πέτρινη παλιά οικία των προγόνων του.
Η δωρεά αυτή έγινε με σκοπό τη δημιουργία Λαογραφικού Μουσείου. Έτσι, ο Πολιτιστικός Σύλλογος κατόρθωσε να πραγματοποιήσει την επιθυμία των μελών του, δηλαδή να δημιουργήσει ένα λαογραφικό μουσείο, που έλειπε όχι μόνο από το χωριό μας, αλλά και από την ευρύτερη περιοχή.

Αργαλειός - από τα εκθέματα του Μουσείου

Οι εργασίες αναπαλαίωσης του κτιρίου ξεκίνησαν το 2007 και ολοκληρώθηκαν στο τέλος του 2009. Η συλλογή των αντικειμένων έχει ήδη ολοκληρωθεί και το μουσείο μας βρίσκεται στο τελικό στάδιο της οργάνωσης των αντικειμένων – εκθεμάτων τόσο στον εσωτερικό όσο και στον εξωτερικό χώρο.

Κάδη, ξύλινο δοχείο για την παρασκευή του βούτυρου,
από τα εκθέματα του Μουσείου

Το μουσείο μας είναι ένα παραδοσιακό σπίτι, με όλα τα αντικείμενα που συνήθιζαν να έχουν μέσα στην κατοικία τους (αργαλειό, σοφρά, πιθάρια, γιούκο κ.τ.λ.) όπως και διάφορα εργαλεία που χρησιμοποιούσαν για τις εργασίες στα κτήματα, διότι η κύρια ασχολία των κατοίκων του χωριού μας ήταν η καλλιέργεια της γης και η κτηνοτροφία.

Πηνιότα, δοχείο για τη φύλαξη παστού κρέατος ή του μπακλαβά,
από τα εκθέματα του Μουσείου

Η διατήρηση και η προβολή της παράδοσης και της πολιτιστικής μας κληρονομιάς αποτελεί έναν από τους βασικότερους σκοπούς του συλλόγου. Η αξία τους είναι αναμφισβήτητη. Είναι το «όχημα» με το οποίο οι νεότεροι διδάσκονται τα ήθη, τα έθιμα και τις γνώσεις των προγόνων τους, δυναμώνοντας τη συνείδηση τους βρίσκοντας έτσι τον εαυτό τους. Γιατί «η παράδοση είναι η παρουσία ενός λαού μέσα στο χρόνο και τελικά σημαίνει την επιλογή του καλού μέσα στους αιώνες……..»

Σοφράς, το παραδοσιακό τραπέζι της Καρυστίας με πήλινα πιάτα και σκεύος,
στο πάτωμα διακρίνεται κιλίμι υφαντό του αργαλειού.
Από τα εκθέματα του Μουσείου.

Λίγα λόγια για την ιστορία του χωριού Αγιος Ιωάννης Αλιβερίου

ΘΕΣΗ
Το χωριό μας βρίσκεται στα βόρεια της κωμόπολης Αλιβερίου και απέχει απ` αυτή 7 χιλιόμετρα . Ανήκει στην επαρχεία Καρυστίας του νομού Ευβοίας .Αποτελεί κοινότητα με το συνοικισμό Κουστουμάλου την κοινότητα Αγίου Ιωάννου με δύο ενορίες . Η έκταση της κοινότητας ανέρχεται σε 48000 στρέμματα περίπου .
ΠΡΩΤΗ ΟΙΚΗΣΗ : Η πρώτη οίκηση του χωριού στη θέση που βρίσκεται σήμερα έγινε κατά τους πρώτους Χριστιανικούς χρόνους . Η αρχαία οίκηση στην περιοχή μας που έχει σχέση με την σημερινή έχει ως εξής : Παλιά κατοικείτο η περιοχή που σήμερα λέγεται Παλιχώρια .Το όνομα του αρχαίου τούτου οικισμού δεν είναι γνωστό . Το ότι εκεί ήταν ο πρώτος συνοικισμός αποδεικνύεται από τα ευρήματα που βρέθηκαν κατά τις γεωγραφικές εργασίες , δηλαδή θεμέλια κατοικιών , τμήματα υδραγωγείου , τμήματα δεξαμενής κ.λ.π. Η ύδρευση του αρχαίου αυτού οικισμού γινόταν από τα βόρεια του Κουστουμάλου ( Κουστουμαλέικη βρύση ) όπως δείχνουν τα τμήματα του υδραγωγείου που βρέθηκαν στην περιοχή αυτή . Οι κάτοικοι του αρχαίου αυτού οικισμού λάτρευαν τη θεά Άρτεμη βωμός της οποίας βρέθηκε στα νότια του βουνού Σερβούνι ( Σερβού όρους ).
Η μετοίκηση από τη θέση Παλιχώρια στη σημερινή θέση έγινε κατά τους πρώτους Χριστιανικούς χρόνους , είτε για να έρθουν πιο κοντά στο μεγάλο δάσος που υπήρχε , είτε για λόγους καλύτερης ύδρευσης , ή και για λόγους μεγαλύτερης ασφάλειας από τους διάφορους επιδρομείς . Το πιο πιθανό είναι η ασφάλεια γιατί η θέση Παλιχώρια δεν είχε κρησφύγετα , δασώδη μέρη και ρεματιές . Ακόμα στο κέντρο του σημερινού χωριού στη θέση της σημερινής πλατείας υπήρχε ισχυρός πύργος με υπόγειο υδραγωγείο ( οι γέροντες ακόμα και σήμερα δεν λένε πλατεία αλλά «ΠΥΡΓΟΣ» ).
Τα όνομα του σημερινού χωριού «Άγιος Ιωάννης» προήλθε από την πρώτη Χριστιανική Εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου , η οποία καταστράφηκε κατά τους πρώτους χρόνους της Τουρκοκρατίας  Ήταν κτισμένη κοντά σε μεγάλη πηγή νερού όπου σήμερα και το πηγάδι Θεολόγος.
Η εκκλησία αυτή το 1890 ξανακτίστηκε στα θεμέλια της παλιάς από τις οικογένειες Τριτσώνη , Μάντζαρη και Σεφερλή .
Ο πύργος σωζόταν μέχρι το έτος 1900- 1905 σε ύψος 2 μέτρων . Ήταν ασβεστόκτιστος και τα θεμέλιά του βρίσκονταν στην είσοδο της σημερινής εκκλησίας « Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος» . Τα μέχρι τότε σωζόμενα οικοδομήσιμα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν στην ανέγερση της εκκλησίας . Ο πύργος του χωριού μας είχε επαφή με τον πύργο του Τραχηλίου και το κάστρο Μηλακίου .
Στα νότια του χωριού και στη θέση «Ανατολικό» υπήρχε πύργος μικρότερου ύψους για να είναι ασφαλέστερη η επικοινωνία του πύργου με τους άλλους τριγύρω .
Ο πύργος της πλατείας συγκοινωνούσε με υπόγειες σήραγγες με δυο πηγάδια νερού . Το ένα βρισκόταν εκεί που σήμερα είναι το σπίτι του Αντωνίου Αργύρη και το άλλο εκεί που είναι το σπίτι του Γεωργίου Χασομέρη και Αντωνίου Πιλάτη (Καντρώνιου).


Λίγα λόγια για την πετρόκτιστη παλιά εκκλησία του Αγίου Δημητρίου

Αγιος Δημήτριος

Η σημερινή εκκλησία είναι Βυζαντινού ρυθμού . Άρχισε να οικοδομείται από το 1897 και εγκαινιάστηκε το 1932 . Έχει οικοδομηθεί στα θεμέλια της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου που είχε καταστραφεί από τους Τούρκους . Τμήμα της παλιάς εκκλησίας σωζόταν μέχρι πριν λίγα χρόνια . Το μόνο που σώθηκε από την πυρπόληση του παλιού ναού είναι η εικόνα του Αγίου Νικολάου βυζαντινής τέχνης . Αυτή ρίχτηκε στη φωτιά και κάηκε ένα μέρος της . Όταν όμως η φωτιά έφτασε στο σώμα του Αγίου έσβησε μόνη της . Η εικόνα αυτή σήμερα φυλάσσεται στο ναό του Αγίου Δημητρίου.

Η εκκλησία του αγίου Δημητρίου, ρυθμού Βασιλικής, μέχρι το 1932 ήταν η καθολική μας εκκλησία. Ο Άγιος Δημήτριος είναι ο πολιούχος του χωρίου και προς τιμήν του το χωρίο πανηγυρίζει στις 26 Οκτώβρη Η εκκλησία λοιπόν αυτή έχει ηλικία πάνω από 1000 χρόνια οι δε εικόνες της είναι βυζαντινής τέχνης.

Οι τοίχοι και η οροφή έχουν θαυμάσιες αγιογραφίες τμήματα των οποίων φαίνονται γιατί οι παλιοί δεν ήξεραν και σοβάτισαν και άσπρισαν το εσωτερικό της εκκλησίας . Πάνω στο τέμπλο που είναι ξύλινο υπάρχει ο εσταυρωμένος με μια τρύπα στη μέση , η οποία έγινε από πυροβόλο όπλο ενός τούρκου στρατιώτη. Αυτός από ασέβεια πυροβόλησε την εκκλησία και μας λέει η παράδοση ότι την ώρα εκείνη έγινε θαύμα. Κόπηκαν τα χέρια του στρατιώτη και οι άλλοι βλέποντας αυτό, ενώ είχαν συγκεντρώσει εύφλεκτες ύλες για να κάψουν την εκκλησία, έντρομοι τράπηκαν σε φυγή ενώ φώναζαν ότι τους κυνηγά ένας καβαλάρης. Χάρη στο θαύμα αυτό σώθηκε στο ακέραιο ο ναός αυτός και είναι το καύχημα και το μόνο ιστορικό και αρχαιολογικό μνημείο του χωριού.

Πληροφορίες : Ολυμπία Βογιατζή - Σοφία Εφη Λούκα